Getekend verslag of visuele notulen
Tijdens bijeenkomsten, zoals expert meetings, debatten en symposia treed ik op als tekenend verslaglegger. Al dan niet live teken ik een getekend verslag, of visuele notulen.
Het voordeel van een getekend verslag is dat het makkelijk en snel leest. Hoofdzaken en bijzaken komen beiden aan bod, en zijn makkelijk te herkennen. Daarmee visualiseren de illustraties mooi welke informatie is gedeeld, wat belangrijk is, en welke rijkdom en diepte er in de bijeenkomst zat.
Getekende verslagen lever ik altijd digitaal op. Zo kunnen ze naar de deelnemers nagezonden worden. Daarmee krijgt een bijeenkomst een eerste follow-up. Wanneer ik live teken, presenteer ik vaak het verslag tijdens de afronding, als een soort terugblik. Dat levert vaak een prettige en plezierige afsluiting. Ook als het onderwerp taai is.
Onderstaand vindt u een reeks blogs van bijeenkomsten waarvan ik een getekend verslag heb gemaakt.
> Het gas eraf! – getekend verslag
In 2030 moeten we van het gas zijn. Hoe ziet dat er uit voor de stad Utrecht? Een stad zonder gas, wat is daarvoor nodig, en hoe krijg je dat voor elkaar? Daarover debatteerde gemeente, energie leverancier en betrokken burgers. Visies werden gepresenteerd. Meningen werden gedeeld. Onderwijl tekende ik live mee met gas op de plan, zodat ik de avond kan afsluiten de presentatie van een getekend verslag.
Het debat werd georganiseerd door Aorta en TivoliVredenburg en vond plaats in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen, maar past natuurlijk in een veel breder, nationaal perspectief. Hoe gaan we als land van het gas? Warmtenetten, hernieuwbare energie, biomassa en vooral heel veel isoleren. Het kwam allemaal aan bod. En natuurlijk ook de kosten, haalbaarheid en de haast die ermee gemoeid is. Best spannend allemaal hoe dat moet gaan lukken.
Visies en meningen
De avond begon met 3 presentaties, waarin gemeente, Eneco en Energie-U hun visies aan de hand van een zelfgekozen beeld illustreerden. Vervolgens mochten de politieke partijen hun ideeen en meningen geven. Naast feiten en rationele beschouwingen ging het ineens ook over politieke opvattingen en emoties. Visies, meningen, de praktijk; alles liep door elkaar heen, waarmee maar weer duidelijk werd hoe ingewikkeld het allemaal is. Na het politieke debat plaatste ik met mijn getekend verslag alles weer in perspectief. Én zodat iedereen met hetzelfde beeld naar huis ging om te werken aan dat ultieme doel: het gas eraf!
Nog meer gas?
In de afgelopen jaren heb ik meerdere tekeningen en strips gemaakt over de toekomst van gas, waaronder de volgende:
– tekeningen over de toekomst van gas
– strip “Gedonder in Groningen”
– visuele notulen debat ‘klimaatneutraal Woerden’
> visuele notulen: meer dan live tekenen alleen
Het Ministerie van SZW vroeg mij om in maart 2017 live te tekenen bij een bestuurdersbijeenkomst “matchen op werk”. Tijdens deze bijeenkomst maakte ik een visueel verslag van het plenaire deel en losse tekeningen van deelsessies. Maar het werk bestond uit veel meer dan live tekenen alleen.
Visueel notulist, visueel facilitator, presentator
Als visueel notulist vormt live tekenen voor mij zo’n beetje de basis. Vaak is mijn inzet breder. En krijgt daarmee ook meer waarde. Daarbij kan je denken aan de volgende mogelijkheden:
- Tijdens het event: samenvatten en terugblikken;
- Op weg naar het event: uitnodigingen, voorbereidende tekeningen, slides etc.;
- Na afloop: verdieping van het live getekende verslag en follow-up
Resultaten in beeld
Tijdens events ben ik meestal een stille, noeste werker. Ik draai een flinke productie, die de moeite waard is om ter plekke te delen. Op de beamer of op het scherm. En ik geef graag een toelichting. Het levert een vrolijke en zinvolle samenvatting op. Vrolijk omdat de tekening lekker vlot en luchtig getekend zijn. Zinvol omdat ik werk vanuit de context en de inhoud.
Tekeningen, illustraties, uitnodigingen
Ter voorbereiding op een event maak ik dikwijls een tekening voor de uitnodiging. Die maak ik op basis van de inhoud van de bijeenkomst. Zo warm je de genodigden al een beetje op. En het geeft een voorschot op de verslaglegging.
Ook kan ik van tevoren slides maken voor tijdens het event. Denk aan een agenda van de dag, of een tekening die een onderwerp van discussie in beeld brengt. Zo krijg je een herkenbare huisstijl voor en tijdens het event, die uiteindelijk uitmondt in een verslag.
Na afloop: verdieping van het live getekend verslag en follow-up
En dan ligt het visueel verslag er. Een mooie tekening, die een impressie geeft van het event, zowel qua sfeer als qua inhoud. Soms is dat precies wat je nodig hebt.
Maar soms is het juist fijn om het visuele verslag nog verder te comprimeren. Of ze juist door te vertalen naar bijvoorbeeld conclusies of actiepunten. In diezelfde vlotte tekenstijl.
Van visuele notulen naar instant huisstijl
Terug naar de bestuurdersbijeenkomst. Ik tekende dus live. Maar had al het een en ander aan voorbereiding gedaan. Diverse slides en portretten van de sprekers die levensgroot op de schermen werden getoond. En na afloop begon het werk pas echt. Ik maakte samenvattende tekeningen, bracht actiepunten in beeld, visualiseerde droombeelden. Tot voorlopig de laatste stap in het proces: een flyer als promotie van de volgende stap in het “matchen op werk”. “Want,” zo zei mijn opdrachtgever: “jouw tekeningen zijn nu de huisstijl van ons project.”
> Visueel notuleren: wat en hoe?
Tijdens congressen, symposia en kennissessies wordt vaak veel en complexe informatie gedeeld. Tijdens het visueel notuleren leg ik die informatie overzichtelijk en makkelijk leesbaar vast.
Overzichtelijk omdat je met illustraties heel gemakkelijk het verschil kan laten zien tussen hoofdlijnen en bijzaken. De hoofdlijnen vormen de ‘verhaallijn’, terwijl de bijzaken die verhaallijn juist verdiepen, bijvoorbeeld door een grapje in de tekening. De tekeningen zijn vaak met één blik te overzien. En verbanden worden zo snel zichtbaar.
Makkelijk leesbaar omdat je beelden snel kan lezen. Daarnaast zijn visuele notulen vaak levendig, prikkelend, en uitnodigend om te delen.
In mijn visuele notulen verbeeld ik de levendigheid en sfeer van de bijeenkomst. Veel belangrijker nog is het vastleggen van de informatie en kennis in al zijn complexiteit en diepgang. Daarmee worden mijn illustraties een leuk, en vooral ook waardevol middel om events te verslaan.
Mijn visuele notulen teken ik met de hand op een digitaal tablet. Met de hand, zodat spontane, levendige tekeningen ontstaan. Met het digitale tablet zodat ik snel informatie kan verwerken, rangschikken, herschikken en zo inzichtelijk kan maken.
Levendige terugblik
Vaak presenteer ik het resultaat aan het eind van de bijeenkomst of sessie; een gezamenlijke, mooie en vaak vrolijke afsluiting. Met als resultaat een levendige terugblik, geschikt voor publicatie of een mailing.
> meer voorbeelden? klik hier
Maatschappelijk debat, Woerden, 2016
> Het Klimaat Draait Door! Notuleren tijdens talkshow
Het waterschap Rivierenland organiseerde dit voorjaar de talkshow “het klimaat draait door”. Het format laat zich raden: er was een vlotte presenator (v), veel gasten en wat optredens. En ik schoof aan als visueel notulist. En dat allemaal voor de camera.
Van cartoons en tekeningen…
Tijdens de talkshow vatte ik interviews samen in cartoons en korte stripjes. Na de interviews verschenen de tekeningen op grote schermen in de zaal. Zo ontstond er een directe terugblik op wat er gebeurd was.
naar visuele notelen
Na de laatste interviews voegde ik alle tekeningen samen tot onderstaand getekend verslag: visuele notulen die de sfeer en dynamiek van de middag mooi weer geven.
(met hartelijke dank aan Peter Venema voor het gebruik van bovenstaande foto)
> visuele notulen debat klimaatneutraal Woerden
CO2-neutraal, klimaatadaptatie, duurzame energie. Dit waren de thema’s van het maatschappelijk debat in Woerden afgelopen 23 november. Tijdens het debat tekende ik live mee en maakte ik bovenstaande visuele notulen.
Experts en burgers
In aanloop naar het eigenlijke debat kregen experts het woord. Zij schetsten hun ideeën en beelden over een klimaatneutraal Woerden. Van de wethouder tot de deskundige, van de specialist van TNO tot de bewoner, van de visionair Thijs Lindhout tot ambitieuze doeners van Duurzaam Woerden. Allemaal zien ze kansen en mogelijkheden. Die samen een mooie toekomst illustreren.
Wat kan je als burger zelf? Klimaatneutraal worden blijkt zonder al teveel moeite en kosten te kunnen. En als je zelf klimaatneutraal bent (of tenminste een stuk zuiniger met je energie omgaat), dan kan je nog een stap verder gaan. De energie van jouw huis aan die van de buren koppelen, de accu van de elektrische auto op het energienet, samen een energie cooperatie oprichten – met hernieuwbare energie natuurlijk. En maak van besparen leuk! Maak er een spel van of competitie. Kortom, slimme combinaties en zorgen dat het leuk wordt, dát is de juiste strategie. Al met al een hoopvolle en inspirerende avond. Als het aan de sprekers lag.
Klimaatneutraal?
Terwijl ik nog de laatste tekeningen maakte van de sprekers opende het debat met de zaal zelf. Een zaal die de mogelijkheden ook zag, maar die ook dilemma’s tegenkomt. Want ja, je huis CO2-neutraal maken kan, waar begin je? Waar is winst te behalen? En wat doe je met die zojuist aangeschafte HR-ketel. Is het niet zonde om die bij het afval te zetten? En waarom zelf klimaatneutraal gaan, terwijl verderop nieuwe huizen worden gebouwd die nog energie verbruiken? De vraagstukken die iedereen wel heeft aan de keukentafel.
En misschien is die stap nog wel de moeilijkste. Hoe zorg je dat energiebesparing écht laagdrempelig wordt? Hoe krijg je mensen zo ver dat het geen moeite kost of dilemma’s oproept. Als ik dat toch wist…
Visuele notulen!
In ieder geval is het elke keer weer een feest als je zo’n avond mag afsluiten. Aan de hand van de illustratie hierboven gaf ik een terugblik op de avond. Een avond die wellicht de eerste stap is naar een klimaatneutraal Woerden. En daar teken ik graag voor.
> Meer over CO2-neutraal? Eerder maakte ik deze infographics over het koppelen van kringlopen en energiestromen
> Meer weten over visuele verslagen? Klik hier
> visuele notulen Boekmanlezing
Onderdeel van het Holland Festival 2016 was de Boekmanlezing in pakhuis De Zwijger. De organisator, de Boekmanstichting, vroeg mij als sneltekenaar visuele notulen te maken.
De Boekmanstichting is een studiecentrum voor kunst, cultuur en beleid. Ofwel: zij houden zich bezig met de rol van kunst en cultuur, en hoe daar beleid aan te geven. De stichting is vernoemd naar Emanuel Boekman, oud-politicus, die pleitte voor een kunst- en cultuurbeleid. Tijdens de Boekmanlezing sprak Hans Mommaas (directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving) over de rol kunst en cultuur in de stad van de toekomst. Én welk beleid daarvoor passend is. Zie daar de parallel met Emanuel Boekman.
De strekking van de lezing was dat kunst en cultuur zorgen voor verbeelding. Verbeelding die de opgaven in de ruimtelijke ordening en van de stad helder maakt. Die de fantasie prikkelt. Die zorgt voor een gemeenschappelijk kader en zo bijdraagt aan collectiviteit. Die kracht van verbeelding zou een plek moeten krijgen in het beleid.
Tijdens de lezing en het daarop volgende debat zat ik te live tekenen. Het resultaat nam ik mee naar huis en verwerkte in tot onderstaande visuele notulen. Als je hebt over verbeelding en de kracht ervan. De visuele notulen laten de lezing en het debat op hoofdlijnen zien. Op een luchtige manier, die de levendigheid en inspiratie van de middag laat zien en overdraagt.
> live tekenen pecha kucha
Architectuurcentrum Aorta en Pecha Kucha organiseerden de aftrap van de Dag van de Architectuur 2016 met een Pecha Kucha-avond. Ik was uitgenodigd om te komen live tekenen.
Tijdens de avond werden aan de hand van 20 dia’s die 20 seconden in beeld staan 11 presentaties gehouden. De sprekers en onderwerpen waren uiteenlopend, maar ging allemaal over de menselijke kant van de stad. Hoe kijken mensen naar de stad?
Tijdens de presentaties tekende ik driftig mee. Na de 11 spreker werd ik als verrassing voor de bezoekers als 12de spreker aangekondigd. Aan de hand van onderstaande visuele notulen gaf ik in hoog tempo een terugblik op de avond. En wat bleek? Een aantal bezoekers kwam nog even bij me langs om te bedanken. Te bedanken dat ze aan de hand van de samenvattende tekeningen ineens de grote lijnen van de presentaties ontdekten.
> visual notes: van oude mensen, de dingen die komen gaan
De groep ouderen in de samenleving groeit. Die vergrijzing levert verschillende vraagstukken op: hoe ziet ouderenhuisvesting eruit en wie zorgt voor ze? Onderwerpen van debat, waar ik visual notes van maakte. Die debatten zijn de ene keer in besloten gezelschap; de onderstaande voorbeelden zijn juist gemaakt tijdens publiek debat. Opvallend tijdens de debatten is de grote opkomst. Senioren, jongeren, professioneel betrokkenen, je ziet dat het onderwerp vergrijzing echt leeft.
Bij De Tweede Verdieping in Nieuwegein tekende ik live tijdens een maatschappelijk debat over mantelzorg. Natuurlijk: niet alleen van toepassing op ouderen, maar het linkje ligt er zeker wel.
We gaan naar een participatiesamenleving, maar wat houdt die participatie in? En: is onze samenleving wel ingericht op participatie? Als iemand mantelzorger wordt, is dat dan breed geaccepteerd? En als je mantelzorger bent, wat zijn dan je mogelijkheden? Wat mij vooral opviel, is de herkenbaarheid van het onderwerp. Iedereen kent wel mantelzorgers, als je er zelf al niet een (in meer of mindere mate) bent…
Architectuurcentrum Aorta in Utrecht organiseerde een cultureel debat over ouderenhuisvesting. Vanuit verschillende invalshoeken werd het vraagstuk belicht. Zo sprak een socioloog, een architect, een woningbouwcorporatie. En ook het standpunt: van de vitale senior tot de hulpbehoevende oudere.
Hoewel de thema’s van de beide debatten verschillen, zijn er ook opvallende overeenkomsten. Tussen de debatten, en ook tussen de sprekers van de debatten onderling. Of het nu over vitale ouderen gaat, hulpbehoevenden of mantelzorgers, waar het steeds weer om draait is het sociale contact.
> beeldverslag Waterschap Rivierenland
Waterschap Rivierenland vroeg mij om tijdens hun jaarlijkse netwerkbijeenkomst een beeldverslag te maken. Een bijeenkomst die niet alleen maar ging over waterhuishouding, maar ook over allerlei ruimtelijke processen en maatschappelijke ontwikkelingen die daarbij komen kijken.
Zie onderstaand het verslag (klik op afbeelding voor vergroting).
> trends verkend, trends getekend
Welke trends zijn er gaande? Welke maatschappelijke veranderingen staan ons te wachten?
In het kader van zijn 10 jarig bestaan organiseerde ROC Midden-Nederland een symposium over trends en ontwikkelingen. De trendverkenners van Fountainheads deden de aftrap met een lezing, waarna deelnemende bedrijven en organisaties zelf verder discussieerden.
Als sneltekenaar werd ik gevraagd live een verslag te tekenen. Onderstaand het resultaat.
